Cocugunuzla aranizdaki bagimlilik mi, guvenli bag mi?

Bugun Juliet’in kresteki ilk deneme gunuydu. Sabah erkenden uyanildi, kahvalti yapildi, hazirlanildi. Kosulsuz sevgi, sevdiginiz kisinin iyiligini istemek, onlarin mutluluguyla mutlu olmakti. Bunu kendime hatirlatip durdum. Kendimi iyi de hissediyordum. Ancak onu ogretmeninin kucagina birakip, kiyafetlerini ve oyuncagini teslim ederken sesimin titredigini fark ettim. Gozlerim de dolmustu. Surekli oradaki diger cocuklarla ilgileniyordum dikkatimi dagitmak icin. Hepsi cok mutlu gorunuyordu. Juliet’i optuk ve oradan ayrildik. Starbucks’ta kahvemizi icerken biraz agladim. Ancak bu gozyaslari bencil gozyaslarimdi. Ilk defa ondan ayri 4 saat gececekti. Nasil gececekti? Kendimi bildigim icin hemen bugune pilates dersi ayarladim. Eve gelip de ne yapacagini bilmez halde, basi kesilmis tavuk gibi gezecegime, biraz bedenimle ilgileneyim, dedim. Cok, cok, cok iyi geldi! Bir sonraki dersi sabirsizlikla bekliyorum. Orada, pilates aletleri ustunde gogsumden akan teri ve sutu silerken, Juliet’in bir birey olarak buyumede ilk adimi attigini dusunup gulumsedim. Yol onundu, ben yalnizca yoluna yoldastim.

Konu kres ve bebekten ayrilma, bebegin karakterinin olusumundaki kres etkeni, erken yasta krese giden Juliet olunca, uzun suredir okudugum ve arastirdigim Guvenli Baglanma konusunu yazmak istedim.

Juliet’le aramda olusan aglamasiz, bagirmasiz, stressiz iliskinin en buyuk temel tasi aramizda olusturdugumuz guvenli bag. Juliet hayatima insanlari anlamaya karar verdigim ve bu karari uygulamaya basladigim olgunlasma donemimde girdi. Oncesinde hircin, kuskun ve fevri biriydim. Juliet gelene kadar su an oldugum kisi olmak icin kendimi egitmisim. Biri canimi mi acitiyor? Onun cani nasil acimis ki, canimi yakiyor, diye sorguladim. Zaten surekli her seye ‘’neden’’ diye soran biriydim, ancak bu sorumu genisletip insanlarin neyi neden yaptiklarini, bana ne hissettirdiklerini onemsemeden sorgulamaya baslamistim. Kosulsuz sevgiyi ogrenmistim, tecrube etmistim. Taleplere karsi bir durup dusunmeyi ardindan karsilik vermeyi ogrenmistim. Fevri karar almamayi, sakin kalmayi, derin nefes almayi… Simdi hepsini Juliet’le yasiyorum. Zorlanmiyorum, cunku dedigim gibi o gelene kadar kendimle cok calismistim, kendimi egmis, egitmistim.

Asagida okuyacaginiz bilgiler benim okudugum makalelerden edindigim bilgiler. Notlarimin hepsini derleyip toparladim ve sizin icin asagida siraladim. Umarim birilerine faydali olur bu bilgiler. Ne guzel ki, guvenli bag kurmak icin hicbir zaman gec kalmazsiniz; ancak ne kadar erken kurmaya calisirsaniz o kadar cabuk sonuc alirsiniz. Ne de olsa agac yasken egiliyor. O zaman hadi hep beraber, kendi ayaklari ustunde duran, kendine guvenen ve once kendini, sonra diger insanlari sevebilen; pozitif bireyler yaratmak icin guvenli bag nedir bir bakalim!

Guvenli baglanma, beden dili yoluyla; bebek ve birincil bakicisi arasinda olusan iliskidir. Bu sozsuz, davranissal olusan bag, bebegin bulundugu ortamda kendini guvende hissetmesini, gelisimini tamamlamasini, hayat boyu olusturacagi iliskileri etkiliyor. Bu bagi cocugunuzla nasil kuracaginizi-guclendireceginizi anladiginiz zaman, cocugunuza hayattaki en iyi dayanagi verdiginizden emin olun.

Guven bagi nedir?

Guvenli bag cocugunuzla aranizdaki essiz duygusal bagdir. Bebeklerin anne/babalarini gordukleri anda aglamayi kesmesi gibi, sakinlesmesi, kendini guvende hissetmesi vb gibi ebeveynle kurulan duygusal alisveristir. Bebeginiz kendini guvende hissettigi anda beyin – kas gelisimi hizla olusacaktir. Bebekle arada olusan bagin bircok cesidi var ancak guvenli bag diye adlandirilan bag, baglarin yapi tasi olarak degerlendiriliyor. Guvenli bag kurmus bir cocuk ogrenmeye hevesli, saglikli ozfarkindaligi olan, guven veren duyan, diger kimselere deger veren bir birey olur. Zayif bag ile buyumus kisiler ise baskalarini anlamama, cekingenlik, kimlik bunalimi, ogrenme zorlugu ve iliski kurmada zorluklar vb gibi sorunlarla karsilasirlar.

Bebekle kurulan bag – guvenli bag hakkindaki gercekler  ve gercek bilinen mitler

Mit: Bebegimi ben dogurdugum icin bebegim bana bagli

Gercegi: Hayir. Guvenli bag dogumla degil, karsilikli kurulan iliskiyle saglanir. Her bebegin farkli sinir sistemi vardir. Sizi mutlu eden seyler onu memnun etmeyebilir. Yani bebeginizin verdigi isaretleri gozlemleyip, dinlemezseniz onu anlayamazsiniz. Siz dogurmus olsaniz bile guven bagi olusmaz.

Mit: Guvenli bag ve sevgi ayni seydir.

Gercegi: Bag ve baglilik anne ve bebek arasinda icgudusel olarak olusabilir ancak ne yazik ki bebeginizi seviyor olmaniz guvenli baglanmayi olusturmuyor. Guvenli baglanma, sizin kendi stresinizle bas etme seviyeniz, bebeginizin verdigi isaretlere karsilik vermeniz ve onu sakinlestirebilmenizle gelisiyor. Yani surekli mutsuz ve stresli olan bir anne her ne kadar bebegini sevse bile, onu hayata kendine guvenli ve pozitif bir birey olarak yetistirme yolu yalnizca ''sevmek''ten gecmiyor.

Mit: Bebegimin verdigi isaretleri anlamakta zorluk cekiyorum, her zaman ne istedigini anlayamayabiliyorum. Aramizda guvenli bag olusmamis olabilir.

Gercegi: Guvenli bag olusturmak icin cocugunuzun her istegini anlamaniz gerekmez. Aranizda iletisimsizlik oldugunu hissettiginiz ve bu durumu duzeltmeye calistiginiz surece iliskiniz guclu kalacak ve verdiginiz caba sonucunda baginiz daha da guclenecektir

Mit: Bebeklerin her istegine cevap vermek onlari simartir

Gercegi: Aksine, talepleri karsilanan bebekler, buyudukce daha az simarik olurlar. Bag, kisiler arasi guveni olusturur; guvenli bag kurabilmis bebekler diger bebeklere oranla daha bagimsiz/ ozgur karaktere sahip olurlar, daha az degil.

Guven bagi neden onemli?

Baglanma durumu karsilikli ve hareketlidir. Siz ve bebeginiz birbirinize duygusal, sozsuz isaretlerde bulunursunuz; bebeginiz anlasildigini ve kendini guvende hisseder. Hayatlarindaki ilk gunlerinde bile bebekler sesinizin tonunu, duygularinizi, mimiklerinizi hisseder; size aglayarak, cesitli yuz ifadeleri yaparak, ileri zamanlarda gulumseyerek, isaret ederek hatta bagirarak karsilik verirler. Bunun karsiliginda siz de bebeginizi izleyerek ve dinleyerek talebine karsilik verirsiniz. Guvenli bag sizin ve bebeginiz arasinda guclenen beden dili iletisimiyle daha da buyur.

Guvenli baglanan bebekler ileride:

1-    Verimli iliskiler kurarlar

2-    Duygusal dengelere sahiptir

3-    Kendilerine karsi guvenleri olur, kendilerini severler

4-    Baskalariyla vakit gecirmekten, sosyallikten hoslanirlar

5-    Duygularini paylasirlar ve yardim isterler

Bebeginizle guvenli bag iliskisi kurmak icin oncelikle kendinize iyi bakmalisiniz!

Bebekler sakin ve ayik olduklarinda iletisim kurmaya acik olurlar, siz de oyle. Bu sebeple ne kadar zor olursa olsun bebeginizle saglikli iletisim ve bag kurabilmeniz icin oncelikle sizin ruhsal ve bedensel olarak saglikli olmaniz gerekiyor.

Yeteri kadar uykunuzu almaya calisin. Uykusuzluk sizi huysuz, asabi ve bitkin yapabilir. Esinizle bebeginize geceleri donusumlu nobetlerle bakmayi deneyin. Bebeginiz uyudukca siz de uyumayi deneyin. Bazi ebevenyler iki gece sen, iki gece ben nobet degisimi sistemiyle rahat ettiklerini soyluyorlar. Uyku ne yazik ki depolanamiyor, o yuzden firsat buldukca uyuyun.

Yardim isteyin. Ozellikle bebekler yeni dogduklarinda bekledikleri ilgi yorucu olabiliyor. Fiziksel yorgunluk, ruhsal sagligi da etkiliyor. Es, dost, konu komsu kim varsa guvendiginiz, yardim isteyin.

Kendinize zaman yaratin. Unutmayin ki siz anneden once bir insansiniz. Sizin de ihtiyaclariniz var. yapmaktan hoslandiginiz ne varsa listeleyin, hepsini yapmaniz imkansiz tabii ki ama bebek uyudugunda ``ne yapacagim simdi’’ darken ve bebeginizin fotograflarina bakarken bulabilirsiniz kendinizi. Ufak zevkler bile mutlu ediyor insani. Kahve icip ayaklari uzatmak, yuruyus yapmak, yoga yapmak, hatta belki temizlik bile yapmak…

Stresli anlarda kendinizi sakinlestirme yollari bulun

Bebekler ne yazik ki konusarak dertlerini anlatamadiklari icin agliyorlar. Bu onlarin iletisim sekli. Aglamalar, cigliklar, hickiriklar cogu ebeveynde panik ve stress yaratiyor. Ancak bebeginizin aglamasi sizde endise ve korku gibi duygular uyandiriyor; kalp atislarinizi hizlandiriyorsa oncelikle sakinlesmek icin yollar arayin. Cunku sizinle konusamasalar bile size hissediyorlar.

Derin nefes alin. Bir dakika fazla aglayan bebeklere bir sey olmaz. Ancak korku ve endiseyle kucaga alinip stresle sakinlestirilmeye calisilan bebege bir sey olabilir.

Ekip ruhuna sahip olun. Her seyi ustlenmeyin. Kendinizi kotu hissettiginizde esinize soyleyin. Hatta stresliyken bebekle iletisime gecmeme kurali koyun, biz koyduk.

Yuruyus yapin. Firsat yaratabilirseniz bir dakikaligina bulundugunuz ortamdan ayrilip, acik havada yuruyus yapmak iyi gelecektir.

Guvenli bag bir gece olusmaz. Emek, sevgi, fedakarlik ister ve bu iliski surekli surecek bir iliskidir. Gittikce guclenir, zaman gectikce bebeginizin isteklerini anlamak kolaylasir. Kendinize cok yuklenmeyin ve sakin kalip bebeginizin verdigi isaretleri anlamaya calisin.

-          Bebeginizin beden dilini ve yuz ifadesini izleyin. Ipuclari arayin, kucaga alinmak istediginde ne yapiyor, usudugunde vucut dili nasil?

-          Bebeginizin cikardigi sesleri birbirinden ayirt etmeye calisin. Aciktiginda nasil agliyor, beni alin buradan, diye nasil bagiriyor?

-          Fiziksel temasta bulunun. Her dokunusla yeni bir sey ogreniyorlar. Sakinlestirmek icin dokunmayi, oksamayi tercih edin.

-          Bebeginizin hoslandigi renklere, hareketlere, seslere, ortamlara dikkat edin. Bazi bebekler sallanmayi, bazilari gogse konulup oksanmayi, bazilari etafi izlemeyi, kimi de sakinlesmek icin muzik dinlemeyi sever. Sizin bebeginiz nasil sakinlesiyor?

Bazi bebekler dis cikarirken, hastayken ya da atak haftalarini gecirirken cok huysuz olabiliyorlar. Huysuzken ne istedigini, taleplerini ne oldugunu ve nasil karsilayacaginizi bildiginizde bu donemleri karsilikli olarak daha sakin gecirirsiniz.

Babalar da bebekleriyle guvenli bag kurabilirlar

-          Biberonla besleme. Sagdiginiz sutle bebeginizi babasi besleyebilir. Bebekler emerken, mamayi kim veriyorsa onunla goz temasi kuruyorlar. Baba ve bebek arasinda bag kurmak icin cok uygun bir firsat. Ya da altlari degistirilirken babayla bag kurabilirler. Babalar tum bu bakimlari yaparken sohbet edip gulumseyerek bebekleriyle bag kurabilir.

-          Bebeklere kitap okumak, sarki soylemek, onlarla oyun oynamak vb, gibi aktivitelerle bebek babanin dokunusuna, sesine alisir.

-          Bebegin mimiklerini taklit etme, ce-ee gibi oyunlar oynamak.

-          Mumkun oldugunca ten tene temas saglamak ve bebegi kucakta tasimak…

Bebeklerde guvenli bag kurulumunu negatif yonde etkileyen etkenler

-          Sinir sistemi gelismemis bebekler

-          Dogum esnasinda ya da rahimde sorun yasamis bebekler

-          Erken yasta ya da dogumda saglik sorunu yasamis bebekler

-          Yogun bakimda kalmis premature bebekler

-          Dogumdan hemen sonra anneden ayrilmis bebekler

-          Bebegin kendisiyle ilgilenen kisilerin surekli ve cokca degismesi

Bu yukarida listelenen etkenler, bebek asla anneyle bag kuramayacak demek degildir. Sorunlara ne kadar erken teshis konulursa, bag olusumu o kadar cabuk gerceklesir.

Baglanma ve Guvenli Bag Bagi
Baglanma...	Guvenli Bag Bagi
Daha bebeginiz dogmadan olusan, bebek dogduktan sonra ilk haftalarda hizla gelisen bag…	Bebeginizin sizinle kurdugu duygusal bagi ifade eder. Dogumda olusur, ilk iki yilda  Hizla gelisir ve hayat boyu geliserek devam eder.
Gorev odaklidir. Bebeginizin ihtiyaclarini karsilarsiniz. Altini degistirmek, beslemekten tutun da muzik kursuna goturmek gibi…	Bebeginizin talebine ve birlikte gecirdiginiz ‘’an’’a odaklanir. Bebeginiz mutsuz oldugunu isaret eder ve siz de onu  ‘’seni anliyorum’’dercesine kucaklarsiniz ornegin
Yetiskin tavrinizi/ temponuzu takinirsiniz. Ornegin film izlemek icin cocugunuzu hizla yedirmek istersiniz ve onu hizla yatagina yatirirsiniz. Cunku akan ve size bekleyen hayatiniz vardir. Bebeginizle oynadiginiz vakti kisa kesersiniz cunku bir mesaja cevap vermeniz gerekir.	Cocugunuzun ritminde yasarsiniz. Verdigi isaretleri anlamak icin zaman tanir, isaretlerine karsilik verirsiniz. Ornegin, ‘’acelem yok, seninle vakit geciriyorum. Ve bundan keyif aliyorum.’’
Ebeveyn olarak cocukla etkilesimi siz baslatirsiniz. Ornegin guzel bir fotograf cekmek icin bebeginizi guldurmeye calisip, onunla oynamaya baslamaniz gibi…	Sizinle iletisimi bebeginiz baslatir ve bitirir. Bebeginizin beden dilini takip edersiniz. Ornegin dinlenmesi, uyumasi gerekiyor. O zaman fotograf cekmeyi ertelersiniz. Oynamayi istedigi ve modu yuksek oldugu bir anda fotografini cekersiniz. Onu bulundugu ruh halinden cikarmaya calismak yerine, bebeginizin uygun ruh halini yakalamaya calisirsiniz.
Gelecek hedeflerine odaklanirsiniz. Ornegin, en basarili en saglikli birey olmasi icin elinizden geleni yapmak gibi	Yalnizca anlik tecrubelere odaklanir. Bebeginizle kurdugunuz iletisimden ve onunla birlikte bulundugunuz ‘an’in tadini cikarmaktir. Bebeginizle tum dikkatinizi vererek  konusuyor, onu dinliyor ya da onunla oyun oynuyorsunuz. Onun rahatligina ve sakinligine odaklaniyorsunuz.‘’an’’da kaliyorsunuz, birlikte.

Bag ve baglilik arasindaki farklar:

Biri bebeginizle aranizda olusan icgudusel, aliskanliktan meydana gelen baglilik, digeri ise emek verdiginiz cocugunuzun karakterini olusturmada yapi tasi olusturacak olan; iletisim ve cogunlukla bebeginizin beden dilini izleyip ona karsilik vermenizle olusan iliski bagi.

Iki tur bag da zamanlarda olusabilir. Bebeginizi beslerken, yikarken ya da oyun oynarken  bebeginizin verdigi isaretlere karsilik vererek duygusal bag kurabilirsiniz.

Uzmanlar bebeklerin ilk aylarinda aldiklari bakimin sinir sistemi gelisimlerinde cok etkisi oldugunu fark edene kadar bu iki bag birbiriyle ici ce sanilirdi. Oysa ikisi birbirinden farkli. Simdi titizlikle her bebegin beden diliyle verdigi isaretleri birbirinden ayirip, ne soylemeye calistiklari uzerine calismalar yapiyorlar. Ebeveynlerin de bu isaretlerin ne anlama geldigini cozmeleri bekleniyor. Her bebegin verdigi mesaj farkli.

Bebeginizle guvenli bag kurup kurmadiginizi anlayabileceginiz bircok isaret var. Bunlarin farkinda olursaniz, iliskiyi guclendirmeye baslayabilirsiniz. Unutmayin ki, guvenli bag kurmak icin gec kalmak diye bir sey yok; ancak ne kadar erken, o kadar iyi.

Dogum ile 3 ay arasinda bebeginiz,

-          Acik renkleri takip edip onlara tepki veriyor mu? Hareket eden objelere ve etrafinda olusan hareketleri gozleriyle takip ediyor mu?

-          Ses duydugu yone basini ceviriyo mu?

-          Insanlarin yuzlerine karsi merakli mi ? ifadelerini inceliyor mu ?

-          Gulumsediginizde size gulumsuyor mu ?

3-6 ay arasinda bebeginiz,

-          Sizinle vaki gecirirken keyifli mi ?

-          Mutlu veya mutsuzken cesitli sesler cikariyor mu? Bagirmak, aglamak vb gibi

-          Oyun oynarken cokca gulumsuyor mu?

4-10 ay arasinda bebeginiz

-          Iletisim kurarken cesitli yuz ifadeleri takiniyor mu? Kikirdama, agulama, gulumseme gibi?

-          Oyuncu hareketlerde bulunuyor mu? Ce-ee gibi? Iletisim halinde mi?

10-18 ay arasinda bebeginiz

-          Ce-ee oyununu anliyor mu?

-          Ma, ba, da, ga gibi sesler cikariyor mu ?

-          El sallamaya, eliyle bir seyleri gostermeye basladi mi ?

-          Ismiyle seslendiginizde bakiyor mu ?

18- 20 ay arasinda bebeginiz,

-          En az 10 kelime biliyor ve anliyor mu ?

-          Aguladiginda ya da kendince kurdugu kelimelerde en az 4 sessiz harf cikariyor mu ? b, d, m, n, p, t gibi?

-          Sizi bir seylere dogru surukluyor, parmagiyla istedigi seyi gosteriyor mu ?

-          Oyuncaklarla oynamaktan, basit oyunlardan, sarilmaktan, yemek yemekten hoslaniyor mu ?

-          Vucudundaki bolgeler gosterildiginde isimlerini anlamaya basladi mi ? burnun nerede dediginizde burnunu gosteriyor mu ?

24 aylikken bebeginiz

-          En az 50 kelime biliyor mu ?

-          Iki kelimeyi art arda kullanip, kucuk cumleler kuruyor mu?

-          Karisik oyunlar oynamaya basladi mi? mesela oyuncak bebegini beslemeye calismak ya da onu yuruyuse cikartmak gibi?

-          Baska cocuklarla oynamaktan hoslaniyor mu? Oyuncaklarini paylasiyor mu?

36 aylikken bebeginiz,

-          Baska cocuklarla oynamaktan keyif aliyor, onlarla konusuyor mu?

-          Duygularini ifade ediyor mu? Gecmis ve gelecek algisi var mi?

-          Ne, ne zaman, kim, nerede gibi sorulara zorlanmadan cevap veriyor mu?

Beden Dili Ipuclari ve Onlarla Guvenli Bag Kurma

Goz temasi. Bebeginizin gozlerinin icine bakip hic konusmadan da iletisim kurabilirsiniz. Beden dilinizle. Bebeginiz sizin enerjinizi hissedecektir. Stresli, mutsuz ve depresif bir gununuzdeyseniz, bebeginizin gozunun icine bakmayabilirsiniz. Bebeginiz sizin her turlu enerjinizi, sizinle sozlu olarak konusmasa bile  beden dilinizden hisseder.

Yuz ifadesi. Hicbir sey soylemeseniz bile yuz ifadeniz bircok sey soyler. Sakin ve gulumseyerek bebeginizle ilgilendiginizde, bebeginiz kendini guvende hisseder. Ancak yuzunuzde gerginlik, kizginlik, stres, mutsuzluk ifadeleri varsa bebeginiz de sizinle beraber strese girer.

Ses tonunuz. Bebeginiz ne soylediginizi anlamasa bile sesinizin tonundan iyi ya da kotu hissettiginizi anlar. Onunla konusurken sakin ve ayni ses tonunu kullanmaya calisin. Bu onu rahatlatacaktir.

Dokunus. Bebeklerin duygularina dokunuslarinizla ulasabilirsiniz. Sefkatli, sakin, oksayan eller bebekleri sakinlestirir. Onlari guvende hissettirir. Yikarken yavasca hareket etmek, hafif masajlar yapmak, kurularken, giydirirken, kollarini, ellerini kaldirip indirirken nazik davranmak… bu tur sakin hareketler bebeginizle guvenli bag kurmanizi saglar.

Beden dili ve yetiskin tavri. Cocugunuzla kollarinizi kovusturup konustugunuzda, onlara yukaridan bakan bir tavir takindiginizda kendilerini savunmaya gecerler. Oysa goz hizalarina inip, seni anliyorum, derseniz, kendilerini onemsenmis bir birey olarak gorurler ve kendilerine guvenleri olusur.

NOT: Asagida gordugunuz ekran goruntuleri kresimizin aile portalindan. Onceki yazilarimin birinde kres sisteminden bahsetmistim. Telefonuma bildirim gelince yine gozlerim dolmadi degil. Juliet'in ne zaman yemek yedigini, altinin degistigini soyluyorlar. Bir de onun dilinden anne- baba ben iyiyim, fotografimi cekmelerine izin veriyor musunuz? diye soruyorlar. Cok tatli degil mi? :)